Kontrast
Miasto przyszłości. Wyzwania dla gospodarki komunalnej i innych obszarów w obliczu kryzysu klimatycznego, red. Piotr P. Małecki, Agnieszka Mazurek-Czarnecka, Wydawnictwo Attyka, Kraków 2022
Współczesne nowoczesne miasto − jak udowodniono w monografii − realizuje swój rozwój poprzez zrównoważone podejście do utrzymania niezbędnej infrastruktury, która służy świadczeniu usług publicznych. Najistotniejszym elementem ułatwiającym życie mieszkańcom aglomeracji miejskiej jest zapewnienie jej prawidłowego funkcjonowania poprzez dostarczenie mieszkańcom
wody, możliwości korzystania z transportu publicznego, a także prawidłowego odbioru ścieków i odpadów komunalnych. Innowacje i nowe rozwiązania informatyczno-komunikacyjne dostarczane przez czwartą rewolucję przemysłową sprawiają, że miasta stają się bardziej efektywnymi, funkcjonalnymi i lepszymi miejscami do życia.
Monografia składa się z dziesięciu rozdziałów, przygotowanych przez pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry Finansów Rozwoju Zrównoważonego Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, przedstawicieli przedsiębiorstw komunalnych, a także studentów i doktorantów. Problematyka zaprezentowana w monografii jest interdyscyplinarna i co istotne wykracza poza wiedzę ekonomiczną. Przedstawione w niej rozważania potwierdzają ważną rolę dialogu i współpracy pomiędzy sferą naukową i gospodarczą.
Dorota Michalak, Ksymena Rosiek, Paulina Szyja, Gospodarka niskoemisyjna, gospodarka cyrkularna, zielona gospodarka: uwarunkowania i wzajemne powiązania, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2020
Negatywnymi konsekwencjami dynamicznie zmieniającego się świata są m.in. postępująca degradacja środowiska naturalnego i zmiany klimatyczne. W dużym stopniu wpływają one na jakość życia człowieka i możliwości gospodarowania. W tym świetle istotnego znaczenia nabierają działania na rzecz ograniczenia negatywnych następstw procesów produkcyjnych, inwestycyjnych i nieograniczonej presji na środowisko naturalne. Są one realizowane w oparciu o urzeczywistnienie w praktyce społeczno-gospodarczej koncepcji rozwoju zrównoważonego rozwoju poprzez transformacje na rzecz gospodarki niskoemisyjnej, wdrażanie zasad gospodarki cyrkularnej, a także zielonej gospodarki. Publikacja przybliża i wyjaśnia te terminy, a także precyzuje ich wzajemne powiązania i uwarunkowania.
Problematyka podjęta w niniejszej publikacja jest bardzo ważna dla zrozumienia polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej oraz działań podejmowanych przez państwa, które znajdują odzwierciedlenie w nowych sposobach gospodarowania z uwzględnieniem konieczności poszanowania środowiska przyrodniczego (np. poprzez racjonalne i efektywne wykorzystywanie surowców, ograniczenie ilości odpadów oraz ich odpowiednie zagospodarowanie).
Oddawana do rąk czytelnika publikacja może być wykorzystywana nie tylko przez studentów uniwersytetów i politechnik studiujących na kierunkach związanych z zarządzaniem środowiskiem, gospodarowaniem jego zasobami, przyszłych ekonomistów i finansistów, inżynierów i menedżerów firm. Jest to publikacja, która może się przydać każdej osobie, która zgubiła się w gąszczu anglojęzycznych terminów związanych z gospodarowaniem z poszanowaniem środowiska.
Krzysztof Wąsowicz, Stanisław Famielec, Marcin Chełkowski, Municipal waste management in modern cities, Wydawnictwo TNOiK, Toruń 2020
This monograph has outlined the attempt to analyze waste management, particularly the processes of municipal waste management in the perspective of cities (contrary to the administrative – communal and regional approach towards those processes presented so far). The theoretical goal of the monograph is to identify and organize the economic, technological and legal grounds of municipal waste management systems in cities. The empirical aim of the monograph is to collect data and describe the condition of municipal waste management in certain Polish and foreign cities, as well as to assess such management in selected cities from the perspective of effectiveness.
Katarzyna Cisowska-Mleczek, Kontrakt edukacyjny. Koszty transakcyjne w systemie oświaty, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2020
Edukacja, będąc wspólnym, powszechnym dobrem publicznym, może być dostarczana przez różne podmioty, cechujące się odmienną formą organizacyjno-prawną i statusem własności (podmioty zarówno sektora publicznego, jak i sektora prywatnego).
Ze względu na fakt, że jest wartością uniwersalną i ponadczasową, determinującą sytuację społeczną i gospodarczą danego kraju, powinna być udostępniana przez państwo. W tym celu tworzony jest system oświaty o ustalonej strukturze organizacyjnej, z regułami determinującymi zachowania podmiotów uczestniczących w procesie edukacji. Stopień skomplikowania relacji występujących między podmiotami stanowi przesłankę do usystematyzowania tej współpracy oraz do zbudowania ram kooperacji w ramach kontraktu edukacyjnego. Struktura tego kontraktu, a także jej ilość i zakres zmian mogą być źródłem powstawania kosztów transakcyjnych. Znajomość czynników generujących koszty transakcyjne przy wprowadzaniu zmian pozwala na dokonywanie wyboru rozwiązań organizacyjnych ograniczających bądź niwelujących powstanie nadmiernych ww. kosztów. Monografia dostarcza informacji w tym zakresie, zawiera wnioski oraz wyniki badań niespotykane dotąd w innych publikacjach. Stanowi również zachętę do podejmowania kolejnych badań w tym temacie.
Książka jest skierowana do podmiotów biorących udział w procesie edukacji realizowanym w ramach systemu oświaty.
Justyna Brouquier, Nakłady na ekoinnowacje a konkurencyjność gospodarki na przykładzie krajów skandynawskich, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2020
Konkurencyjność jest jednym z kluczowych wyzwań współczesnej gospodarki. Kraje skandynawskie – Szwecja, Dania, Norwegia oraz Finlandia – od lat plasują się w czołówce krajów ekoinnowacyjnych. Na ich przykładzie w książce omówiono problematykę dotyczącą relacji pomiędzy poziomem nakładów na ekoinnowacje w gospodarce a jej konkurencyjnością. Kraje skandynawskie stanowią doskonały przykład państw, które w efektywny sposób wykorzystały potencjał, jaki niesie za sobą wdrażanie ekoinnowacji, mogą zatem stanowić wzór do naśladowania dla innych krajów, w tym również dla Polski. Niniejsza książka porusza szereg ważnych i aktualnych problemów, wśród nich m.in.:
• teoretyczne aspekty ekoinnowacyjności i konkurencyjności gospodarki
• ekoinnowacyjność gospodarek krajów skandynawskich, charakterystyka systemu politycznego i uwarunkowań ekonomiczno-społecznych
• formy wspierania ekoinnowacyjności w krajach skandynawskich
• analiza międzynarodowych rankingów ekoinnowacyjności i konkurencyjności gospodarek
• analiza związków pomiędzy nakładami na ekoinnowacje a konkurencyjnością gospodarek skandynawskich
• porównanie krajów skandynawskich z krajami Unii Europejskiej w analizowanym obszarze.
Książka stanowi wyczerpującą odpowiedź na pytania dotyczące zależności między konkurencyjnością a ekoinnowacjami, uzupełniając lukę wydawniczą w zakresie edukacji ekologicznej zarówno wśród przedsiębiorców, jak i konsumentów. Polska od lat zajmuje jedne z ostatnich pozycji w rankingach ekoinnowacyjności wśród krajów UE, niezbędna jest zatem zmiana naszego stylu życia oraz nastawienia do ekoinnowacji.
A
gnieszka Mazurek-Czarnecka, Bezpośrednia pomoc publiczna dla przedsiębiorców. Doświadczenia nowo powstałych przedsiębiorstw, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2020
Przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, działa na własny rachunek ponosząc odpowiedzialność finansową. Jednak powstawanie i funkcjonowanie przedsiębiorstw to nie tylko interes prywatny, gospodarczy czy ekonomiczny. To także interes społeczny – zatrudnianie pracowników, zaspokajanie potrzeb, zasilanie budżetów publicznych, zwiększanie bazy kredytowej banków. Nowo powstające przedsiębiorstwa są szczególnymi adresatami pomocy publicznej. W Polsce, podobnie jak i w innych krajach, zbudowano strukturę instytucjonalną, umożliwiającą nowo powstającym przedsiębiorstwom wnioskowanie o pomoc publiczną i uzyskiwanie jej. W tym celu przedsiębiorcy mogą się ubiegać o aktywne formy pomocy publicznej, takie jak dotacje czy preferencyjne pożyczki. Potrzeba pomocy publicznej ma wiele uzasadnień. Wzmagana jest ona jednak przez kryzys ekonomiczno-finansowy, ten miniony i ten aktualnie rozpoczynający się.
Piotr P. Małecki, Ksymena Rosiek, Renata Żaba-Nieroda, Metody oceny projektów gospodarczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2019
Przeprowadzenie właściwej oceny dużych specjalistycznie zarządzanych przedsięwzięć, jakimi są projekty gospodarcze i inwestycyjne, nie jest zadaniem prostym. Istnieje wiele różnych, niekiedy skomplikowanych sposobów służących takiej ocenie. Autorzy monografii dołożyli starań, aby tę trudną tematykę przekazać w sposób w miarę kompleksowy, a zarazem zrozumiały. Obok tradycyjnych finansowych metod oceny opłacalności inwestycji szerzej omówiono zagadnienie analizy kosztów i korzyści jako nowoczesnej metody oceny projektów. Z uwagi na zainteresowania badawcze autorzy uwzględnili w pracy w znacznym zakresie rzadziej opisywane projekty proekologiczne i finansowane ze środków publicznych. Istotny element monografii stanowią rozważania dotyczące ważnego problemu, jakim jest ujmowanie w rachunkach efektywności ekonomicznej projektów różnych kategorii, co do których zachodzi trudność ich waloryzacji, jak np. zasoby środowiskowe.
Józefa Famielec, Małgorzata Kożuch, Krzysztof Wąsowicz, Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2019
Działalność gospodarcza podejmowana przez przedsiębiorców – osoby prawne, na własny rachunek i na własną odpowiedzialność finansową, ekonomiczną, społeczną, stanowi powszechnie akceptowaną siłę sprawczą wzrostu gospodarczego. Historyczną już formą organizacyjno-prawną podejmowania działalności gospodarczej jest przedsiębiorstwo. Kategoria przedsiębiorstwa charakteryzuje się różnorodnością definiowania i ujęć. Społeczny charakter przedsiębiorstwa zobowiązuje go do racjonalnego doboru przedmiotu swego działania. Monografia wypełnia lukę we wiedzy o podejmowaniu działań tworzenia i dostarczania dóbr publicznych (niewykluczających i niekonkurujących), takich z których posiadania nie można nikogo wykluczyć, nawet wtedy gdy nie chce za nie zapłacić. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej w tej monografii:
Usługi użyteczności publicznej mają charakter celowych działań gospodarczych, z zachowaniem tak ważnych atrybutów przedsiębiorczości, jak: wolność, odpowiedzialność, sprawiedliwość społeczna. Rozważania te dokumentuje studium empiryczne dwóch branż przedsiębiorstw: lokalnego transportu zbiorowego, gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce. Dzięki temu rozpoznano odmienność ale i podobieństwa przedsiębiorstw użyteczności publicznej na tle sektora przedsiębiorstw.
Krzysztof Wąsowicz, Stanisław Famielec, Marcin Chełkowski Gospodarka odpadami komunalnymi we współczesnych miastach, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2018
W monografii podjęto próbę badania gospodarki odpadami, w szczególności procesów zagospodarowania odpadów komunalnych w perspektywie miasta (w odróżnieniu od regionalnego dotąd ujęcia tych procesów). Celem teoretycznym monografii uczyniono rozpoznanie oraz uporządkowanie ekonomicznych, technologicznych i prawnych podstaw systemów gospodarki odpadami komunalnymi w miastach. Empirycznym celem monografii uczyniono zgromadzenie danych i opis stanu gospodarki odpadami komunalnymi w niektórych miastach Polski i zagranicznych oraz ocenę tej gospodarki w wybranych polskich miastach z perspektywy kryterium efektywności.
Krzysztof Wąsowicz, Efektywność przedsiębiorstw użyteczności publicznej lokalnego transportu zbiorowego, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2018
W tej monografii zdefiniowano efektywności przedsiębiorstw świadczących usługi użyteczności publicznej z uwzględnieniem specyfiki ich publicznych oraz prywatnych właścicieli. Za metodyczny cel książki przyjęto opracowanie metodologii badania i oceny efektywności przedsiębiorstw, rozróżniając ich efektywność operacyjną, finansową i techniczno-społeczną. Dla porównania efektywności różnych struktur przedsiębiorstw zaproponowano statystyczne i taksonomiczne metody grupowania oraz rankingowania podmiotów według wybranych cech i miar efektywności. Aplikacyjny charakter ma próba modelowego ujęcia procesów świadczenia usług lokalnego transportu zbiorowego w Polsce oraz innych wybranych państwach europejskich. W szczególności zidentyfikowano sposoby organizacji i realizacji zadań użyteczności publicznej oraz formy organizacyjno-prawne i własnościowe przedsiębiorstw lokalnego transportu zbiorowego. Podjęto próbę ustalenia efektywności operacyjnej, techniczno-społecznej i finansowej przedsiębiorstw świadczących usługi komunikacji miejskiej w polskich miastach. W celu porównywania wszystkich badanych przedsiębiorstw pod względem efektywności zastosowano metody taksonomiczne, które pozwoliły wyszczególnić poszczególne grupy przewoźników o podobnych poziomach miar efektywności operacyjnej, techniczno-społecznej oraz finansowej. Pozwoliło to sprawdzić, które przedsiębiorstwa różnią się od pozostałych pod względem efektywności. Aby zweryfikować, które z czynników efektywności posiadały największą zdolność do grupowania podmiotów, wykorzystano metody statystyczne. Dodatkowo wykorzystano taksonomię porządkową do stworzenia rankingu przedsiębiorstw lokalnego transportu zbiorowego dla wyróżnionych rodzajów efektywności.
Restrukturyzacja sektorów gospodarki i przedsiębiorstw. Wybrane zagadnienia, pod. red. Józefy Famielec i Małgorzaty Kożuch, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2018Monografia zawiera analizęteoretyczną oraz wyniki badań procesów zmiany struktury wybranych systemów. Tezą opracowania jest uznanie procesów, podmiotów jako systemów współzależnych, otwartych, które – bez względu na ich wielkość – muszą być analizowane kompleksowo i restrukturyzowane – optymalizowane z uwzględnieniem skutków wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Metodą opracowania poszczególnych rozdziałów monografii jest: zdefiniowanie badanego systemu, wskazania zmian restrukturyzacyjnych – ich podstaw prawnych oraz faktycznych lub/i potencjalnych skutków tych zmian dla funkcjonowania i rozwoju danego systemu.
Pomoc publiczna. Doświadczenia wybranych sektorów gospodarki pod red. Małgorzaty Kożuch, Wydawnictwo Fundacji Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków 2017
W monografii podjęto próbę zdefiniowania pomocy publicznej w ujęciu prawnym i finansowym oraz identyfikacji form występowania, zasad nadzorowania i kontroli jej stosowania w wybranych sektorach gospodarki, tj. oświata, gospodarka odpadami, czy transport miejski. Usługi świadczone w tych segmentach gospodarki mają charakter usług użyteczności publicznej, stąd ciekawym i ważnym zagadnieniem zdaniem Autorów było rozpoznanie, na tle transferów publicznych, przepływów finansowych posiadających cechy pomocy publicznej. Ponadto badaniami objęto wartość i przeznaczenie pomocy publicznej przyznawanej przedsiębiorcom rozpoczynającym własną działalność gospodarczą.
Greening of Economy: Selected Issues, s.e. Józefa Famielec, Małgorzata Kożuch, Foundation of the Cracow University of Economics, Cracow 2016
The present study consists of selected papers that originate from the monograph of the Department of Industrial and Environmental Policy at the Cracow University of Economics. They address the issues of economic development and in particular questions concerning the industry along with the paradigm of sustainable development. Economy is subordinated to the environment, so it can be said that it is a subsidiary of the environment. Economy conditions the social life, the economic development and generally speaking the civilization. At the same time the man and the economy, while using the services of the environment are obliged to protect ecosystems and to maintain them for future generations. So the economic growth must be less raw materials absorbent and the effects of using raw materials should always be the subject of the calculation and the ecological and economic account. Such an approach to the philosophy of economy and management is the essence of the category of greening
Ekologizacja gospodarki pod red. Małgorzaty Kożuch, Wydawnictwo Fundacji Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2015
Monografia stanowi rezultat wieloletnich badań własnych pracowników oraz byłych doktorantów Katedry Polityki Przemysłowej i Ekologicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie nad integracją problemów rozwoju gospodarki, w szczególności przemysłu z paradygmatem rozwoju zrównoważonego, określanego trafniej rozwojem trwałym. Problematyka wpływu gospodarki na środowisko pozostaje aktualna i jest podejmowana zarówno w badaniach naukowych, pracach promocyjnych studentów, jak i pracowników naukowych. Powstaje jednak swoisty dysonans w specjalizowaniu się wiedzy technologicznej i ekonomicznej o produkcji i konsumpcji z jednej strony, a z drugiej wiedzy o środowisku, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, usuwaniu skutków szkód środowiskowych. Bez skojarzenia tych dwóch aspektów w praktyce gospodarczej i w polityce, dalszy wzrost gospodarczy oraz niezbędne zasoby i usługi środowiska są zagrożone, a zrównoważenie rozwoju staje się tylko utopią. Wzrost gospodarczy musi być mniej surowcochłonny, a skutki zużycia surowców powinny być zawsze przedmiotem kalkulacji i rachunku ekologiczno-ekonomicznego. Takie podejście do filozofii gospodarki i gospodarowania stanowi istotę omawianej w monografii kategorii ekologizacji.
Małgorzata Kożuch, Subsydiowanie ochrony środowiska przyrodniczego w gospodarce rynkowej. Doświadczenia Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków 2013
Subsydia będące instrumentem osiągania celów polityki ekologicznej ze swej natury pozostają w sprzeczności z zasadami gospodarki rynkowej, a w jej ramach z zasadą zanieczyszczający płaci. Z tych powodów postuluje się ich likwidację i pozostawienie problemu finansowania ochrony środowiska przedsiębiorcom – sprawcom zanieczyszczeń i rynkowym instytucjom finansowym. Zasadność tego postulatu znajduje potwierdzenie w teoriach ekonomicznych, zalecających ograniczenia ingerencji państwa w procesy gospodarcze. W monografii podjęto próba sformułowania teoretycznych podstaw identyfikacji subsydiów w ochronie środowiska oraz wypracowania metodyki oceny zasadności subsydiowania tego obszaru działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowych.
Katarzyna Cięciak, Skuteczność ekologiczna polityki energetycznej Unii Europejskiej w Polsce, Wydawnictwo Fundacji Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2013
Ekologicznymi celami polityki energetycznej UE są: redukcja emisji dwutlenku węgla jako dominującego gazu cieplarnianego oraz zmiana struktury paliw, w tym wzrost udziału energii odnawialnej w zużyciu energii. Za skuteczność ekologiczną przyjęto rozumieć stopień osiągnięcia założonych celów w dobranych okresach badawczych względem przyjętych lat bazowych. Dlatego konieczny był własny szacunek tych celów i ich pomiar. Studia nad dokumentami polityki energetycznej, w których poszukiwano definicji i pomiaru celów ekologicznych, pozwoliły stwierdzić, że polityka energetyczna UE w odniesieniu do Polski i innych państw członkowskich nie definiuje kompleksowo ilościowych celów ekologicznych spójnych z innymi politykami, ani co do okresu ich osiągania, ani co do ich wysokości w czasie. Ustalone ilościowe cele odnoszą się przede wszystkim do całości UE tylko w 2020 roku w stosunku do 1990 roku.
Próba oceny realizacji wybranych celów stanowi szerszą oceną niż określenie stopnia realizacji celu ilościowego w zakresie emisji dwutlenku węgla (dominującego gazu cieplarnianego) i udziału OZE w zużyciu energii finalnej w 2020 roku. Autorka uzasadnia to tym, że problemem rozwoju gospodarki, w tym energetyki, staje się nie tylko poziom emisji gazów cieplarnianych, lecz także, a być może przede wszystkim, aby redukcja ta była osiągana zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego – działania w zakresie ochrony środowiska powinny więc stanowić nierozłączną część procesu rozwoju i nie mogą być realizowane w oderwaniu od niego. Dlatego też ocena celu redukcji emisji dwutlenku węgla dokonana została także poprzez zbadanie emisyjności: PKB, zużycia energii oraz produkcji energii elektrycznej. Dodatkowo w niniejszej pracy do oceny skuteczności ekologicznej polityki energetycznej wykorzystano propozycję dotyczącą badania zmian emisji gazów cieplarnianych w gospodarce niemieckiej, w której wskazano, że tempo zmian łącznej emisji dwutlenku węgla powinno wyprzedzać tempo wzrostu gospodarczego oraz innych wymiernych relacji makroekonomicznych zgodnie z teorią ekonomii ekologicznej. Prognozy dotyczące badanych zjawisk na lata 2013-2020oparto o zależności badanej cechy statystycznej od czasu (trend). Następnie dokonano przedłużenia linii trendu poza dostępny zbiór danych, aby prognozować przyszłe wartości. W procesie prognostycznym wykorzystano modele liniowe, logarytmiczne, wielomianowe i potęgowe. Do ekstrapolacji trendu wybrano każdorazowo taki model, który zakładał najwyższą wartość współczynnika R2, co świadczy o dopasowaniu modelu prognozy do trendu oszacowanego na podstawie danych historycznych. Badaniu poddana została gospodarka oraz sektor energetyczny w Polsce. Okres badawczy obejmuje lata 1988-2011, z prognozą do 2020 roku.
Piotr P. Małecki, System opłat i podatków ekologicznych w Polsce na tle rozwiązań w krajach OECD, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2012
Podstawowym celem pracy jest uporządkowanie, kompleksowe ujęcie i przedstawienie możliwie wszystkich zagadnień związanych z funkcjonowaniem w gospodarce narodowej opłat i podatków powiązanych ze środowiskiem przyrodniczym – nazywanych na ogół ekologicznym, w tym przyjęcie jednoznacznych rozstrzygnięć w zakresie ich definiowania i klasyfikowania. Cel główny pracy rozwinięto poprzez: określenie miejsca opłat i podatków ekologicznych w teorii ekonomii i nauce o finansach publicznych, opis i analizę funkcjonowania opłat i podatków ekologicznych na świecie i w Polsce oraz wskazanie kierunków modyfikacji w tym zakresie.
Na pracę składa się pięć rozdziałów, podzielonych na liczne podrozdziały, oraz zakończenia, które zawiera najistotniejsze wnioski. W pierwszym z nich dokonano analizy umiejscowienia opłat i podatków ekologicznych w teorii ekonomii i nauce o finansach publicznych oraz ich zdefiniowania i systematyzacji. Przedstawiono w nim również metodykę stosowaną do oceny tych instrumentów. W następnym rozdziale scharakteryzowano i przeanalizowano rozwiązania z zakresu opodatkowania ekologicznego w krajach OECD w sensie konkretnych rozwiązań, rozmiarów obciążeń i tendencji. Kolejne dwa rozdziały odnoszą się do Polski i są poświęcone szczegółowemu scharakteryzowaniu obowiązujących opłat i podatków ekologicznych (i proekologicznych preferencji fiskalnych). W ostatnim rozdziale dokonano oceny systemu opodatkowania ekologicznego w Polsce poprzez: analizę wielkości opłat i podatków w okresie 2002-2009, badania ankietowe zainteresowanych podmiotów, porównanie z analogicznymi rozwiązaniami za granicą. Zaproponowano też kierunki modyfikacji systemu.
Ekonomia przemysłowa w warunkach kryzysu finansowego, pod red. Piotra P. Małeckiego, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie – Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2012
Ekonomia przemysłowa to, najogólniej rzecz ujmując, nauka zajmująca się opisem i analizą różnych procesów gospodarczych, które są podejmowane na rynku przez przedsiębiorstwa. Niniejsza monografia stanowi zbiór tekstów kilku autorów ujętych w oddzielne rozdziały, a ich tematyka wpisuje się w zagadnienia tak zdefiniowanej ekonomii przemysłowej. Cel badań podjętych przez poszczególnych autorów obejmuje takie zagadnienia, jak: zdefiniowanie samej ekonomii przemysłowej, identyfikacja jej obszarów badawczych, ale także – analiza i próba oceny bardziej szczegółowych zagadnień i obszarów związanych z ekonomią przemysłową, niekiedy pozornie odległych od jej głównego nurtu, w warunkach występującego kryzysu finansowego.
Ekologiczne uwarunkowania rozwoju gospodarki oraz przedsiębiorstw. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Górce, pod red. Józefy Famielec, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2011
Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Górce przez przyjaciół (naukowych), współpracowników i uczniów. Treść dwudziestu artykułów obejmuje: obszary wykorzystania ekonomii rozwoju zrównoważonego, kryteriów oceny jednostek i gospodarki, w tym fundamentalnych kryteriów efektywności w zarządzaniu dobrami środowiskowymi, polityki ekologicznej i jej instrumentów w UE i w Polsce, branżowe obszary polityki ekologicznej – gospodarkę wodną, praz wodno-ściekową przemysł, gospodarkę odpadami komunalnymi, wybrane instrumenty ekonomiczne polityki ekologicznej – prawa do emisji zanieczyszczeń, subsydia publiczne, kredyty ekologiczne, Natura-2000.
Ksymena Rosiek, Ocena inwestycji w gospodarce wodno-ściekowej współfinansowanych z Funduszy Unii Europejskiej, Wydawnictwo Fundacji Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2011
Monografia jest podsumowaniem rezultatów badań prowadzonych w ramach rozprawy doktorskiej „Metody oceny skuteczności projektów ochrony środowiska w Polsce współfinansowanych ze źródeł na przykładzie gospodarki wodno-ściekowej”. W opracowaniu postawiono pytanie, czy wypracowany w Polsce system wskaźników oceny projektów inwestycyjnych współfinansowanych z zagranicznych źródeł jest spójny i daje możliwość oceny efektów rzeczowych i ekologicznych, a stawiana teza głosi, iż mimo opierania się na wymaganych przez Komisję Europejską procedurach oceny przedsięwzięć współfinansowanych z budżetu UE, możliwość oceny skuteczności tych przedsięwzięć jest ograniczona.
Za pomocą zaproponowanego kryterium spójności systemu wskaźników i stworzonej matrycy oceny całego systemu wskaźników Autorka dowodzi słuszności postawionej tezy. Badania empiryczne zostały przeprowadzone dla województwa małopolskiego, jednak wyniki badań można rozciągnąć na cały kraj.
Ocena funduszy ekologicznych w świetle ich dalszego funkcjonowania w Polsce, pod red. Kazimierz Górka, Piotr P. Małecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2011
Fundusze ekologiczne stanowią istotny element polityki ekologicznej państwa. Najważniejsze z nich to czteroszczeblowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (narodowy, wojewódzkie, powiatowe i gminne). Od kilku lat zapowiadane są w Polsce radykalne ograniczenia bądź likwidacja funduszy ekologicznych.
Celem niniejszej książki jest analiza celowości dalszego funkcjonowania funduszy ekologicznych w Polsce i ocena projektów modyfikacji tego systemu oraz zaproponowanie nowej koncepcji zmian z uwzględnieniem wariantów ich stopniowej likwidacji. Oprócz celu głównego, w efekcie prowadzonych badań, zrealizowano następujące cele cząstkowe:
analiza i krytyczna ocena dotychczasowego funkcjonowania funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz pozostałych funduszy ekologicznych, stworzenie spójnego harmonogramu modyfikacji i stopniowej likwidacji funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, oddzielnie dla funduszy gminnych i powiatowych (nie mających osobowości prawnej) oraz funduszy wojewódzkich i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ocena skutków finansowo-ekologicznych ewentualnej likwidacji funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej,ocena celowości dalszego istnienia pozostałych funduszy ekologicznych z uwzględnieniem wariantów ich „ekologizacji” bądź utrzymania jako funduszy „gospodarczych”, wskazanie nowych źródeł oraz instrumentów finansowania działań z zakresu ochrony środowiska, które miałyby zastąpić dotychczas funkcjonujące fundusze ekologiczne oraz opłaty za korzystanie ze środowiska i inne opłaty ekologiczne.
Rozwój polityki ekologicznej w Unii Europejskiej i w Polsce, pod red. Józefy Famielec, Małgorzaty Kożuch, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie – Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2010
Rezultat podejmowanej przez ekonomistów, przyrodników, specjalistów od zarządzania, którzy badają rolę państwa w ochronie środowiska w Europie. Zawiera 37 artykułów pracowników naukowych uczelni ekonomicznych (Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, we Wrocławiu, Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Politechniki Krakowskiej, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Skierniewicach, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie), a także praktyków (Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach, Karpackiej Spółki Gazownictwa w Tarnowie). W treści monografii dominują problemy: kształtowania i ewolucji polityki ekologicznej, realizacji dyrektyw unijnych, pomocy zagranicznej, odnawialnych źródeł energii, funkcjonowania instrumentów ekonomicznych polityki ekologicznej w różnych sektorach gospodarki. Monografia dowodzi, że polityka ekologiczna stanowi nie tylko cel strategiczny i narzędzie zarzadzania rozwojem zrównoważonym, ale wpisuje się w podstawowe obszary badawcze wielu ośrodków naukowych w Polsce.
Piotr P. Małecki, Opłaty ekologiczne w Polsce. Analiza i ocena za lata 2002-2007, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2009
Głównym celem tej książki jest kompleksowe przedstawienie opłat ekologicznych obowiązujących w Polsce, ich ocena i analiza kształtowania się w latach 2002-2007. Wypełnia ona lukę w tym zakresie w fachowej literaturze. Zagadnienie opłat za korzystanie ze środowiska i innych opłat ekologicznych podejmowane jest wprawdzie często, ale raczej fragmentarycznie. Poza tym w ostatnich latach wprowadzono w Polsce wiele nowych opłat, jak na przykład: produktowe, za brak sieci zbierania pojazdów czy za substancje zubażające warstwę ozonową. Założeniem pracy było, obok oceny i analizy, pokazanie specyfiki tych instrumentów ekonomicznych polityki ekologicznej. Specyfika ta przejawia się w silnym powiązaniu opłat z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz innymi funduszami ekologicznymi. W zamierzeniu autora było także pewne uporządkowanie tematyki opłat ekologicznych w Polsce w zakresie ich definiowania i klasyfikowania. W pracy uwzględniono, w odniesieniu do jej przedmiotu, stan prawny z początku 2009 roku.
Książka składa się z ośmiu rozdziałów, ale koncepcyjnie podzielona jest na 3 części. Kolejność prezentowanych zagadnień wynika z przyjętej koncepcji pracy. Polega ona na przejściu od: przedstawienia opłat ekologicznych w ujęciu teoretycznym, poprzez pełną charakterystykę i analizę ilościową opłat tego typu obowiązujących w Polsce aż do oceny ich umiejscowienia w systemie finansowania ochrony środowiska. W pierwszej części zawarte są zagadnienia odnoszące się do istoty, systematyzacji i kwestii prawnych. W drugiej dokonano identyfikacji i szczegółowego scharakteryzowania wszystkich polskich opłat ekologicznych, jak również przeprowadzono obszerną analizę ich kształtowania się w ostatnich kilku latach. Trzecia część pracy poświęcona została generalnie różnym zagadnieniom związanym z gospodarowaniem środkami pochodzącymi z opłat ekologicznych w Polsce. Podział na poszczególne rozdziały wynika natomiast głównie z uwarunkowań redakcyjnych, choć w połączeniu z ogólną koncepcją. Dlatego niektóre rozdziały mają w większym stopniu charakter informacyjny, podczas gdy inne – analityczny.
System finansowania ochrony środowiska w Polsce, pod red. Józefy Famielec, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2005
Pierwsza w Polsce publikacja (podręcznik), dotycząca systemowego podejścia do finansowania ochrony środowiska. Zawiera rezultaty grantu naszej Katedry z Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, a także ekspertyz realizowanych na zlecenie Ministerstwa Środowiska (finansowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Działania w ochronie środowiska wpisano w strukturę systemu finansowego państwa i samorządów. Wyodrębniono inwestorów w ochronie środowiska: przedsiębiorców, państwo i samorządy oraz takie źródła finansowania, jak kredyty i pożyczki bankowe, fundusze ekologiczne, dotacje z funduszy strukturalnych UE i inne formy pomocy publicznej (w tym preferencje fiskalne). Wartością dodaną jest zbadanie struktury finansowania ochrony środowiska w okresie transformacji oraz wskazano kierunki jej zmian w warunkach członkostwa Polski w UE.
System finansowania ochrony środowiska w Polsce w warunkach integracji z Unią Europejskiej, pod red. Józefy Famielec, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2005
Monografia stanowi rezultaty realizacji projektu pt. System finansowania ochrony środowiska w Polsce w warunkach osłabienia finansów publicznych i procesu integracji z Unią Europejskiej, sfinansowanego przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. Autorami publikacji byli pracownicy naszej Katedry: Józefa Famielec, Kazimierz Górka, Małgorzata Kożuch, Piotr P. Małecki, Justyna Dyduch, Ksymena Rosiek oraz doktorantka Katedry Renata Żaba-Nieroda. W monografii zdefiniowano system ochrony środowiska, a przede wszystkim zbudowano jego model w gospodarce Polski jako członka Unii Europejskiej. Przedstawiono graficzną strukturę tego modelu, a w treści omówiono ważniejsze elementy oraz powiązanie między nimi. Oszacowano zapotrzebowanie na środki finansowania standardów i norm ekologicznych, zmienionych po akcesji Polski do UE oraz oceniono źródła i możliwości organizacyjno-prawne i ekonomiczne ich realizacji.
Finansowanie ochrony środowiska w Polsce w warunkach osłabienia finansów publicznych, pod red. Józefy Famielec, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2005
Publikacja zawiera rezultaty debaty konferencyjnej, zorganizowanej przez Katedrę Polityki Przemysłowej i Ekologicznej (listopad 2003). Problematyka artykułów obejmuje: uwarunkowania systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce, doświadczenia w finansowaniu ochrony środowiska w Polsce, rolę funduszy ekologicznych w finansowaniu ochrony środowiska w Polsce, rolę jednostek administracji samorządowej i rządowej w finansowaniu ochrony środowiska w Polsce, wpływu integracji z Unią Europejską na finansowanie ochrony środowiska. Monografia zawiera 52 artykuły, autorów z kilkunastu ośrodków akademickich w Polsce, z administracji samorządowej Krakowa. Szczególny wkład w zawartość monografii mają pracownicy ówczesnej Akademii Ekonomicznej, w tym Katedry Polityki Przemysłowej i Ekologicznej (w kolejności zamieszczonych artykułów): Stanisław Owsiak, Kazimierz Górka, Urszula Wąsikiewicz-Rusnak, Justyna Dyduch, Józefa Famielec, Marta Stępień, Artur Hołuj, Ksymena Rosiek, Małgorzata Kożuch, Piotr P. Małecki, Krzysztof Berbeka. Liczny był udział w publikacji byłych doktorantów Katedry.
Krzysztof Berbeka, Konsekwencje wdrażania dyrektyw ekologicznych Unii Europejskiej dla konsumpcji gospodarstw domowych w Polsce, Wydawnictwo Akademii Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2005
Rozprawa habilitacyjna współpracownika naszej Katedry – dra Krzysztofa Berbeki, która stanowiła podstawę nadania Mu stopnia doktora habilitowanego przez Wydział Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie – po uzyskaniu przez Wydział takiego prawa. Celem pracy jest identyfikacja i kwantyfikacja konsekwencji wdrażania ekologicznych dyrektyw UE, zarówno ex post jak i ex ante. Analizy obejmują okres lat 90.do 2015. W tym okresie weryfikacji poddana została hipoteza o umiarkowanym wpływie wdrożenia unijnych regulacji ekologicznych na poziom konsumpcji gospodarstw domowych oraz o znacznej roli środków pomocowych UE w łagodzeniu skutków tego wdrożenia.
Kazimierz Górka, Bazyli Poskrobko, Wojciech Radecki, Ochrona Środowiska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001
Książka przedstawia, w ujęciu interdyscyplinarnym, sprawy ochrony środowiska w Polsce. Autorzy ukazują zmiany w świadomości ekologicznej państwa i w metodach badań naukowych. Przedstawiają instrumenty ekonomiczne ochrony środowiska oraz regulacje prawne w tej dziedzinie. Omawiają też proces dostosowywania polskich norm i standardów ekologicznych do obowiązujących w Unii Europejskiej. Praca adresowana jest do studentów uczelni ekonomicznych, uniwersytetów i politechnik, nauczycieli ochrony środowiska oraz uczniów różnych typów szkół.
Józefa Famielec, Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej, PWN Warszawa-Kraków 1999
Książka profesorska, dokumentuje tezę iż rozwój ekonomii środowiska pozwala wartościować, poprzez rynek, dobra i usługi uznawane dotychczas za wolne, niemierzalne. W treści ma miejsce szerokie interpretowanie kategorii ekonomicznych, w tym rozpatrywanie skutków działalności gospodarczej, powstających poza podmiotem, określanych mianem efektów zewnętrznych, odmiennie ujmowanych we finansach a odmiennie w rachunkowości. Lektura książki – jak piszą o tym recenzenci – stwarza okazję od spojrzenia z zewnątrz na problemy współczesnej rachunkowości. Książka doczekała się opublikowania trzech recenzji ( w tym w czasopiśmie „Rachunkowość”): K. Bonenberg, Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej, „Aura” 2000, nr 2, B. Micherda, Straty i korzyści ekologiczne, „Rachunkowość” 2000, nr 8, K. Walczak, Ile tracimy w gospodarce? Ile tracimy na zdrowiu?, EkoFinanse, 2000, nr 2